Mirov Hebûneke Kulturî ye

pêncşem, 22 gulanê 2025

DESTPÊK

GOTAR & NIVÎS

KURDISTAN

CÎHAN

HEVPEYVÎN

WEŞAN

ÇAND Û HUNER

INFORMATION

Têkilî

Têketin

Mirov Hebûneke Kulturî ye

Admînê Malperê

Gulan 21, 2025

ÇAND Û HUNER

Dosye: 'Di şertên îro da, kurd çawa dikanin xwe nas bikin, bi xwe bin û li hêjahîyên xwe ên aslî xwedî derbikevin?’

Bersiva pirsa te him hêsan û him jî zehmet e, lewra di vir de hilbijartinek heye, ji ber vê hindê jî min xwest bi vê sernivîsê bibersivînim: Mirov heyîn û hebûneke kulturî ye, bê yî kulturê em nikarîn heyînê şirove bikin. Heger em kulturê ji hundurê mirov veqetînin dê bitenê kakilek vala di dest me de bimîne. Kultur armancek siyasî ye, ne amûr û şêweyeke xweîfadekirinê ye. Bêguman, kultur ji hemû nirxên mirovî re dikare bibe amûrek, çi takekesî, çi sazî û hundurîn. Mirovên xwedî dewlet û dezgeh kêm caran bi hilbijartineke welê rûbirû dibe. Bitenê ên nola me divê vê hilbijartinê bikin. Çi ye ev heyîna kulturî?

Heyîn an jî hebûn têgihiştin û pêhesînek e. Ewropî ji van hestan re perception dibêjin ango têgihiştin an jî komkirina pêvajoyên di mejî de ye ku agahdariya ji hestan wekî tişt, bûyer, peyvên nivîskî digre û gotinê şîrove dike. Bi gotina melayê gundê me, îdrakkirin û fêmkirina derdor û dinyayê ye.

Visuell perception: Têgihîştina dîtbarî şiyana şirovekirina teşwîqên derveyî bi alîkariya bandorên dîtbar e. Auditiv perception têgihiştin ji hêla organê bihîstinê ve ye. Haptic perception qabiliyeta komkirina agahiyan bi dest (temas) û tevgerên laş e. Bêguman çend perceptionên din jî meriv dikare li van zêde bike, ya girîng ev e ku ev pêvajo bi hev re têkildar e û di rewşeke civakî de mana xwe dibîne û hişmendîyekê ava dike. Heger em vegerin ser bersivê, divê pêşin em hilbijartina xwe bikin û ku hilbijartina me li hêla ”kurdî” be divê em bi biryar û cidî vê naverokê dagirin û bi mane bikin: Heger me biryara kurdbûyîna xwe da be divê em heyîna xwe ya kulturî bikin bi kurdî.

Bi kurdî temaşe bikin; rengên xwe nas bikin, cilên xwe, kofî û kolozên xwe, co û cobarên xwe, çiya û newalên xwe. Bi kurdî bibihîzin; li stran û dûrikên xwe, li lavij û pahîzokên xwe, li destan û çîrokên xwe, li serpêhatî û dîroka xwe… Bi kurdî bibêjin; baxivin, binivisînin, vebêjin… Her wisa divê em dinyayê jî bi kurdî binasin, bi rêya wergerê û şirovekirinê. Bi bawerîya min incex bi vî şêweyî em bibin heyînek kulturî, li xwe vegerin û xwe wekî kurd hîs bikin.