Made (kosmîk, arche) tişteke bêsînor e, di gerdûnê de cih digre û belav dibe. Ger made tişteke bisînor bûya, wê demê madeyên bêsînor û bêhejmar jê zêde ne dibûn. Madeyên bisînor, dema ku wextê wan dihê, diqedin û xilas dibin. ...
Made (kosmîk, arche) tişteke bêsînor e, di gerdûnê de cih digre û belav dibe. Ger made tişteke bisînor bûya, wê demê madeyên bêsînor û bêhejmar jê zêde ne dibûn. Madeyên bisînor, dema ku wextê wan dihê, diqedin û xilas dibin. ...
Apeîrona Anaksimandros (B.Z.610-547)
Anaksimandros, ji Enedolê ye û şagirdê Thalesî ye. Lêbelê, nêrînên wî yên li ser gerdûnê ji nêrînên Thalesî gellekî cewaz in. Berî Zayînê di navbera salên (610-547)an de jiya ye û wekî metafîzîkzanê yekem, tê hesibandin. Li gorî felsefeya Thales cosmîk made, ango arche tiştekî berbiçav bû û ku ew jî, av bû. Lêbelê, di felsefeya Anaksîmandros de, made tişteke naxwiya ye, bêşekil û bêgewşîn e. Belam, heta dema Anaksîmandrosî, made weke tişteke bi gewşîn hatiye dîtin. Herwekî: hewa, hesin, av û wekî madeyên din yên bi gewşîn. Anaksîmandros, kosmîkê mîna tiştekî apeîron ditiye. Apeîron, bêsînor û bêgewşîn e û ji madeyên din jî, ne cihê ye. Di vê xalê de niqteyeke girîng: Apeîrona Anaksîmandros, dişibe kaosa mîtosê. Lewra apeîron, bêşekil û bêgewşîn e û naşibe tu tiştî.
Li Gor Felsefeya Anaksîmandros
1- Made (kosmîk, arche) tişteke bêsînor e, di gerdûnê de cih digre û belav dibe. Ger made tişteke bisînor bûya, wê demê madeyên bêsînor û bêhejmar jê zêde ne dibûn.
2- Madeyên bisînor, dema ku wextê wan dihê, diqedin û xilas dibin.
3- Made, tiştekê ne sehekî ye. Naxwiya û nedîtbar (abstract) e. Di vê niqteyê de, ramaneke girîng û giranbiha xwiya dike ku ew jî, di dîroka felsefeyî de wekî gavekê pêşverû dihê hesibandin. Lewra, piştî ramanên Anaksîmandros fîlozofên yewnan yên hemdemên wî, ji dewra dîtbar (concrete) derketine û berê xwe, dane raman û babetên nedîtbar (razber, soyut, abstract).
4- Heyînên (beîng) ku di gerdûnê de hene, yeko yeko xwediyê rûçikên cewaz in.
5- Heyîn: jihevçûn, beranberî, berçewtî û ji dabeşbûna apeîronê, çêdibin.
6- Dinya, xwe di nava beranberiyan de nîşanê me dide û diberîyên bingeh, germ û serma, ziwa û ter in. Dijberî jî, gişk ji apeîronê çêdibin. Lêbelê, apeîron madeyekê jihevneçûyî ye û ji ber vê yekê jî, apeîron dibe madeyeke bêşekil.
7- Madeyên din, yeko yeko ji berçewtiya apeîronê dihêne holê. Herwekî: Terî (şilî) û serma, ser rûyê erdê çêdikin û ew yek jî, di navenda gerdûnê de ye. Germ û ronahî jî, hewayê pêk dihînin.
8- Serweriya madeyên berçewt, herdem dest diguherîne. Herwekî: Madeyên germ, carinan madeyên cemidî dixin bin bandûra xwe û raserî wan dibin.
9- Ew madeyên ku demekê di bin bandûrê de dimînin, carekê din vedigerine apeîronê. Lewra, her tişt (celeb, cor, objekt, made) xwediyê imrekê kurt in û çaxê ku dema wan diqede, vedigerine aperîonê.
Çend Gotinên Anaksîmandros
1- Jiyan di deryayê de, dest pê kiriye.
2- Apeîron, hemû dinyayê diguncîne.
3- Destpêka objektan, apeîron e.
4- Aperîon pîr nabe, namire û winda (xilas) jî nabe.
5- Hatina holê, naqede.
6- Bav û kalên mirovan, di destpêkê de di laşê masiyan de hatine bûyînê û piştre, dema ku gihêjtine hêza xwe ya mirovî, wê demê gav avêtine ser rûyê erdê.
7- Objekt çava hatibin nivîsandin, dê dîsa wiha vegerin ser bûyîna xwe. Bi vê yekê re jî, ew bêedaletiya ku bi navcîtiya demê re dertê holê, objekt wan ji holê radikin.
Hez
Evîn
Xemgîn
Ken
Wow
Şîrove 0